Heeft u advies nodig over het oprichten of opheffen van een stichting? Neem dan contact op met mr. P.A. Bonaparte. Bel, sms of WhatsApp naar 06 15 43 85 06 of e-mail naar p.bonaparte@keizersadvocaten.nl. U kunt ook contact met ons opnemen via het algemene e-mailadres ka@keizersadvocaten.nl en het vaste telefoonnummer van kantoor (0)40 24 45 600. In dit artikel staan de vragen centraal wanneer u een stichting kan oprichten of opheffen.
Waarom een stichting oprichten?
Als u een maatschappelijke, sociale en/of ideële doel wil bereiken, dan kunt u daarvoor een stichting oprichten. Het woord ‘stichten’ impliceert immers iets materieels oprichten en tot stand brengen.
Een voorbeeld voor het oprichten van een stichting is dat een bepaalde groep mensen zich bezighoudt met het opruimen van het in de natuur gedumpt plastic afval. Het doel is dan om het welzijn van de flora en de fauna te herstellen.
Een andere voorbeeld voor het oprichten van een stichting kan zijn dat afnemers van schadelijke financiële producten gezamenlijk een rechtszaak willen aanspannen tegen een financiële instelling. Afnemers willen dan proberen schadevergoeding te vorderen van de financiële instelling vanwege onrechtmatig handelen van de financiële instelling.
Een ander voorbeeld is dat autobezitters zich willen beschermen tegen overheidsmaatregelen. De overheid wil het autobezig afschaffen onder het mom van: ‘U zult niets meer bezitten en toch gelukkig zijn’. Zij kunnen dan een stichting oprichten om te voorkomen dat de overheid het autobezit afschaft.
Doelstelling vermelden bij het oprichten van een stichting
De doelstelling van de stichting dient bij het oprichten van de stichting te worden opgenomen in de statuten van de stichting[1]. De doelstelling van de stichting mag niet in strijd zijn met de openbare orde of met het uitkeringsverbod[2]. Wanneer dat het wel het geval is kan dat leiden tot problemen bij het oprichten van de stichting.
Met de openbare orde wordt bedoeld dat de doelstelling van de stichting die men wil oprichten niet in strijd mag zijn met de fundamentele beginselen van de rechtsorde of met algemene belangen van fundamentele aard.
Met het uitkeringsverbod wordt bedoeld dat de stichting de genereerde winst alleen mag uitkeren in overeenstemming met het doel van maatschappelijke, sociale of ideële strekking van de stichting. als het uitkeringsverbod wordt overschreden, dan dat leiden tot problemen bij het oprichten van de stichting.
Het is verboden om de winst van de stichting uit te keren aan oprichters en/of bestuurders van de stichting. De bestuurder mag voor zijn werkzaamheden worden vergoed, mits tegenover de betaling een gelijkwaardige prestatie bestaat. Alleen dan is de vergoeding in lijn met het uitkeringsverbod.
Een stichting kan nadat deze is opgericht door de rechtbank worden ontbonden als de doelstelling van de stichting in strijd is met het uitkeringsverbod[3].
Wat is een stichting?
Een stichting wordt juridisch gekwalificeerd als een rechtspersoon. Een rechtspersoon bezit rechtspersoonlijkheid.
Dit betekent dat een stichting rechten en plichten heeft. Een stichting kan nadat deze is opgericht zelfstandig deelnemen aan het rechtsverkeer. Een stichting kan bijvoorbeeld besluiten nemen, schulden aangaan en eigendom verkrijgen en vervreemden.
Daarnaast is een stichting een organisatie die een maatschappelijke, sociale en/of ideële doelstelling nastreeft. Als de doelstelling van de stichting is bereikt, dan kan men de stichting opheffen.
Wij lichten hieronder de belangrijkste kenmerken van een stichting toe:
- Een stichting kent een ledenverbod[4]. Dit betekent dat een stichting, in tegenstelling tot andere rechtspersonen, geen leden, aandeelhouders of vennoten heeft;
- Een stichting heeft een monistische structuur. Dit betekent dat het bestuur het enige verplichte orgaan is van een stichting. Er wordt in beginsel geen toezicht gehouden op het bestuur van de stichting;
- Een stichting heeft een maatschappelijke, sociale en/of ideële doelstelling. Zodra deze doelstelling is bereikt en/of niet meer bereik kan worden, kan men de stichting laten opheffen door middel van ontbinding[5];
- Een stichting gebruikt het ter beschikking gesteld vermogen om de maatschappelijke, sociale en/of ideële doelstelling te verwezenlijken. Als de stichting niet meer op die wijze kan functioneren, dan kan met de stichting laten opheffen door middel van ontbinding; en
- Een stichting kan winst maken. Het is vaak een misvatting dat een stichting geen winst zou mogen maken. De stichting mag de winst slechts besteden in overeenstemming met de maatschappelijke, sociale en/of ideële doelstelling van de stichting.
Wanneer een stichting opheffen?
Als een stichting eenmaal is opgericht is het ook van belang om te weten wanneer men een stichting kan opheffen. Men kan een stichting op de volgende wijze opheffen:
- Het openbaar ministerie of belanghebbenden kunnen de rechtbank verzoeken om de stichting te laten opheffen middels een ontbindingsverzoek zodra het vermogen van de stichting niet voldoende is om het doel te kunnen bereiken[6];
- Het openbaar ministerie of belanghebbenden kunnen de rechtbank verzoeken om de stichting te laten opheffen middels een ontbindingsverzoek als het doel van de stichting is bereikt of niet meer bereikt kan worden en de doelstelling van de stichting niet kan worden gewijzigd[7];
- De rechtbank kan ambtshalve een stichting opheffen middels een ontbindingsverzoek als het doel van de stichting is bereikt of niet meer bereikt kan worden en de doelstelling van de stichting niet kan worden gewijzigd[8];
- Het openbaar ministerie kan de rechtbank verzoeken de stichting te laten opheffen wanneer de werkzaamheden van de stichting of de doelstelling van de stichting in strijd zijn met de openbare orde, tenzij de rechtbank de stichting de gelegenheid geeft om de doelstelling aan te passen en de stichting hiervan gebruikmaakt zodat de doelstelling niet meer in strijd is met de openbare orde[9];
- Hoeveel bestuursleden kan de stichting benoemen? De stichting kan in de statuten bepalen hoeveel bestuursleden er worden benoemd en/of ontslagen[10]. Een bestuurslid kan worden ontslagen als hij in strijd handelt met de wet en de statuten, als er sprake is van wanbeheer (alleen financieel wanbeheer) of als het bestuur weigert om op grond van artikel 2:297 BW informatie te verstrekken[11].
Vragen over oprichten en/of opheffen stichting?
Heeft u meer vragen over het oprichten of opheffen van een stichting? Neem dan contact op met mr. P.A. Bonaparte. Bel, sms of WhatsApp naar 06 15 43 85 06 of e-mail naar p.bonaparte@keizersadvocaten.nl. U kunt ook contact met ons opnemen via het algemene e-mailadres ka@keizersadvocaten.nl en het vaste telefoonnummer van kantoor (0)40 24 45 600.
De voetnoten
[1] Zie artikel 2:286 lid 4 sub b BW;
[2] Kijkt u eens naar artikel 2:20 lid 2 BW. Dit artikel gaat over het ontbinden van rechtspersonen op verzoek van Openbaar Ministerie als de doelstelling van de stichting in strijd is met de openbare orde.
[3] Wij verwijzen u naar artikel 2:21 lid 3 BW;
[4] Kijkt u eens naar artikel 2:285 lid 1 BW;
[5] Zie ook artikel 2:301 lid 1 onder b BW;
[6] Zie verder Artikel 2:301 lid 1 sub a BW;
[7] Wij verwijzen u naar artikel 2:301 lid 1 sub b BW;
[8] Artikel 2:301 lid 2 BW;
[9] Kijk u eens naar artikel 2:20 lid 1 en 2 BW;
[10] Wij verwijzen u naar artikel 2:286 lid 4 sub c BW; en
[11] Zie artikel 2:298 BW en 2:297 BW.