Wilt u een arbitrageprocedure starten? Neem dan contact op mevrouw mr. J. Joosten. Stuur een e-mail naar j.joosten@keizersadvocaten.nl. U kunt ook contact met ons opnemen via het algemene e-mailadres ka@keizersadvocaten.nl en het vaste telefoonnummer van kantoor +31 (0)40 24 45 600. In dit artikel zullen wij informeren over alle ins and outs met betrekking tot het starten van een arbitrageprocedure.
Wat is een arbitrageprocedure?
Arbitrage is een manier om zonder een rechter in te schakelen een conflict op te lossen. De arbiter is degene die het conflict dat voortvloeit uit het contract beslecht. Partijen kunnen schriftelijk overeenkomen, in een arbitrageclausule, dat geschillen die voortvloeien uit de rechtsbetrekking aan arbitrage zijn onderworpen. Deze bepaling is opgemaakt in een schriftelijke overeenkomst en maakt dat de (gewone) rechter niet meer bevoegd is van het geschil kennis te nemen.
Waarom kiezen voor het starten van een arbitrageprocedure?
Partijen kunnen zelf overgaan tot het benoem van arbiters, maar de procedure is aan wettelijke regels gebonden. Een arbiter mag oordelen over rechtsgeschillen: zoals het vaststellen van de toestand van zaken, de hoogte van een schadevergoeding of de verschuldigde geldsom of over een aanvulling of wijziging van de overeenkomst.
Partijen kunnen voor een arbitrageprocedure kiezen omdat zij de arbiters kunnen kiezen die deskundig zijn over het onderwerp of de branche goed kennen, de procedure sneller verloopt, de procedure laagdrempelig is, de uitspraak niet openbaar is en de kosten laag zijn.
Daarentegen is een arbitraal vonnis slechts in beperkte mate aan te tasten en om het arbitraal vonnis ten uitvoer gelegd te krijgen, dient eerst aan de voorzieningenrechter van de rechtbank verlof te worden verzocht.
Arbitrage komt vooral voor in de bouw en bij nationale en internationale handelsgeschillen.
Waarom kiezen voor het starten van een arbitrageprocedure bij internationale contracten?
Nederland heeft niet met alle landen verdragen gesloten ten aanzien van het erkennen en tenuitvoerleggen van genomen rechterlijke uitspraken. Dit heeft tot gevolg dat in sommige landen de uitspraken van een Nederlandse rechter niet worden erkend door het andere land en de uitspraak niet ten uitvoer kan worden gelegd. Voorbeelden hiervan zijn de Verenigde Staten en de Volksrepubliek China.
Een arbitrageclausule in de overeenkomst kan een oplossing bieden voor dit probleem. Een Nederlands arbitraal vonnis wordt op grond van het Verdrag van New York uit 1958 (waarbij Nederland en de Verenigde Staten zijn aangesloten) wel erkend en kan in de Verenigde Staten ten uitvoer worden gelegd. Hiervoor dient nog wel een exequatur te worden verleend.
Wat is een exequatur?
Een exequatur is een rechterlijke verklaring of een rechterlijk verlof om een vonnis van een buitenlandse rechtbank of een arbitraal vonnis ten uitvoer te mogen leggen. Een exequatur verschaft de houder een executoriale titel, zodat het buitenlandse of arbitrale vonnis ten uitvoer kan worden gelegd in het andere land. Onder meer de EEX-verordening, het Verdrag van Lugano en het Verdrag van New York voorzien in een exequaturprocedure.
Hoe ver rijkt de beoordelingsvrijheid van rechters bij een exequatur?
Op 24 november 2017 heeft de Hoge Raad[1] een belangrijke uitspraak gedaan voor de internationale handels- en procespraktijk. In deze uitspraak heeft de Hoge Raad geoordeeld over de rechterlijke beoordelingsruimte onder het Verdrag van New York.
In 2007 verkocht een Russische zakenman een meerderheidsbelang in een staalbedrijf aan een ander Russisch staalbedrijf; NLMK. Na levering van de aandelen aan NLMK en ontvangst van een voorschot op de koopprijs, claimde hij het nog resterende deel van de koopprijs van NLMK. Daarover werd een arbitrageprocedure gestart bij de Kamer voor Internationale Commerciële Arbitrage van de Russische Kamer van Koophandel. Die stelde de zakenman in het gelijk en veroordeelde NLMK tot een betaling van ca. 9 miljard roebel.
NLMK was het daar niet mee eens en begon een procedure bij de Russische rechtbank tot vernietiging van de arbitrale uitspraak. Die vordering slaagde. De rechtbank vernietigde het arbitraal vonnis, omdat twee van de arbiters werkten voor een universitair instituut dat door de zakenman in de procedure was ingeschakeld.
Inmiddels had de zakenman, om zich op de aandelen te kunnen verhalen bij de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam, een exequatur verzocht op het Russische arbitrale vonnis. NLMK voerde in deze exequaturprocedure als verweer aan dat de rechtbank volgens het Verdrag van New York het exequatur moet weigeren als het arbitraal vonnis is vernietigd door de rechter van de plaats van de arbitrage, zoals in dit geval was gebeurd. De zakenman bracht daar weer tegenin dat de procedure bij de Russische rechtbank niet eerlijk was verlopen en niet met voldoende waarborgen was omkleed.
De voorzieningenrechter weigerde echter het exequatur, en in hoger beroep bekrachtigde het gerechtshof die uitspraak. De motivering was dat het exequatur moest worden geweigerd omdat het arbitraal vonnis door de Russische rechter was vernietigd. Daarop geldt alleen een uitzondering als er sterke aanwijzingen zijn dat die laatste procedure niet eerlijk is verlopen. Maar dat was, volgens de beperkte toetsing van het hof, niet het geval.
De zakenman ging daarop in cassatie bij de Hoge Raad. Hij bepleitte dat het hof te terughoudend was geweest bij de toetsing of de vernietigingszaak in Rusland wel eerlijk was verlopen. Volgens hem laat het Verdrag van New York een ruimere toetsing toe dan het hof had toegepast.
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de rechter een eigen beoordelingsruimte heeft als zich een weigeringsgrond volgens het Verdrag voordoet; een vernietiging van het arbitraal vonnis door een bevoegde autoriteit van het land waar het vonnis werd gewezen. Daar kan de rechter echter alleen in uitzonderingsgevallen gebruik van maken bijvoorbeeld als de gronden tot vernietiging van het vonnis niet overeenkomen met de weigeringsgronden van het Verdrag van New York of de gronden naar internationale maatstaven niet algemeen aanvaardbaar zijn.
Volgens de Hoge Raad was het hof op de juiste wijze tot zijn beslissing gekomen, door te onderzoeken of het arbitraal vonnis ondanks de vernietiging door de Russische rechtbank toch kon worden erkend. Het hof heeft daarmee terecht onderkend dat de Nederlandse rechter in zo’n situatie een eigen beoordelingsruimte heeft. De Russische zakenman had dus het nakijken.
Meer informatie nodig over het starten van een arbitrageprocedure?
Wilt u een arbitrageprocedure starten of heeft u hier vragen over? Neem dan contact op mevrouw mr. J. Joosten. Stuur een e-mail naar j.joosten@keizersadvocaten.nl. U kunt ook contact met ons opnemen via het algemene e-mailadres ka@keizersadvocaten.nl en het vaste telefoonnummer van kantoor +31 (0)40 24 45 600. In dit artikel zullen wij informeren over alle ins and outs met betrekking tot het starten van een arbitrageprocedure.
De voetnoten
[1] HR 24 november 2017,ECLI:NL:HR:2017:2992